Nancy Knowlton, marien bioloog: "Wij wetenschappers moeten ons uitspreken tegen Trump."

Nancy Knowlton werd 75 jaar geleden geboren in Evanston, Illinois, VS, maar bracht bijna elke zomer van haar jeugd door aan de Atlantische Oceaan. Zijn grootouders woonden aan de Long Island Sound, tussen Connecticut en New York. Daar ontdekte hij dat als je een slak uit zijn huisje haalde, hij er niet meer in terug kon. Die drang om te observeren, te leren, te ontdekken en te begrijpen leidde ertoe dat ze afstudeerde in de biologie aan Harvard University en een doctoraat in de zoölogie behaalde aan de University of California. Hij bestudeert al 50 jaar koraalriffen en de wezens die daar leven; waaronder ook slakken.
Knowlton bezocht Spanje om een lezing te geven op de achtste editie van het Starmus Festival , dat onlangs werd gehouden op het Canarische eiland La Palma. In een persoonlijk gesprek met EL PAÍS bespreekt de Amerikaanse bioloog hoe de zeebodem de afgelopen decennia is veranderd, het verlies aan biodiversiteit en de dreiging van klimaatverandering. Knowlton bekritiseert het beleid van de Amerikaanse president Donald Trump , dat zij omschrijft als "gek". Ze roept wetenschappers op zich te verenigen en zich uit te spreken; niet alleen als deskundigen, maar ook als burgers.
Vragen. In 2009 begon hij lezingen te geven over het goede nieuws voor de oceaan. Zo ontstond de Ocean Optimism -beweging. Omdat?
Antwoord. Aan de Universiteit van Californië heb ik een programma opgezet waarin ik studenten opleidde in biodiversiteit en natuurbehoud. We gaven presentaties aan studenten over de problemen van de oceaan en die waren allemaal erg deprimerend. Op een gegeven moment dacht ik dat ze studenten op de medische school bijvoorbeeld niet leren hoe ze een overlijdensbericht moeten schrijven, omdat geneeskunde draait om het ontdekken hoe je dingen beter kunt maken. Het enige wat we deden was studenten leren hoe ze steeds gedetailleerdere overlijdensberichten over de oceaan konden schrijven. Zo ontdekte ik dat zelfs professionals op het gebied van het behoud van het mariene milieu geen idee hadden van de grote successen in hun vakgebied. Je moet mensen het gevoel geven dat ze er iets aan kunnen doen. Anders interesseren de problemen ze niet en ondernemen ze geen actie.
V. Toch heeft de regering van Trump een week geleden toestemming gegeven voor visserij in het grootste beschermde zeegebied ter wereld, ten noordoosten van Hawaï, dat was uitgeroepen tijdens de eerste ambtstermijn van Barack Obama . Welke invloed heeft dit nieuws op het wereldwijde behoud van het mariene milieu?
A. Dit zal de situatie alleen maar erger maken. En het absurde is dat het de visserij alleen maar zal verslechteren. We weten immers dat wanneer er beschermde zeegebieden worden gecreëerd, de vissen die daar leven, groter worden en de vrouwtjes veel meer eieren produceren. Het is een exponentiële relatie. Dit is op verschillende plekken aangetoond, bijvoorbeeld op het Great Barrier Reef (in Australië), waar de helft van de rifvissen afkomstig is uit beschermde zeegebieden. En op Hawaï is de viscapaciteit zelfs vergroot door de migratie van vissen uit beschermde gebieden naar visgronden. Dit is niet alleen slecht voor het behoud van het mariene ecosysteem, maar het is ook schadelijk voor de visserij en de visserijeconomie.
V. Bent u bezorgd over de ontslaggolf, de sluiting van diversiteitsprogramma's en politieke inmenging bij verschillende Amerikaanse instellingen en universiteiten?
R. [Het wetenschapssysteem in de VS] wordt ontmanteld . Er gebeuren twee dingen. Eén daarvan is dat een hele nieuwe generatie wetenschappers in de problemen komt, wier carrière door deze maatregelen wordt verwoest. Een andere, veel bredere, kwestie is dat het herstellen van vertrouwen het moeilijkste is. Als er bijvoorbeeld een beschermd zeegebied wordt gecreëerd, moeten mensen erop vertrouwen dat er weliswaar op de korte termijn problemen zullen zijn, maar dat de situatie op de lange termijn zal verbeteren. Deze sociale cohesie is noodzakelijk. Het vertrouwen in de Verenigde Staten en in de wetenschap wordt door deze beslissingen ondermijnd. Die breuk is het moeilijkste om te repareren. Het kan wel, maar het duurt tientallen jaren. En hetzelfde gebeurt met de ineenstorting van wetenschappelijke systemen.
V. De aanvallen op de wetenschap zijn niet gestopt, ook al verzetten universiteiten als Harvard zich tegen Trump.
R. Toen het allemaal begon, waren mensen verlamd. Er gebeurden teveel dingen tegelijk. Maar nu komen ze bij elkaar en zeggen: "Nee, dit klopt niet." Het grappige is dat alles [wat de regering van Donald Trump doet] gerechtvaardigd wordt in termen van concurrentie met China. En dit versterkt China, niet verzwakt het. Dit alles is niet alleen verschrikkelijk voor mensen en diversiteit, het is ook nog eens contraproductief. Het is totale waanzin en een tragedie.
V. Wat zou de rol van wetenschappers in deze context moeten zijn?
R. Wij moeten onze stem verheffen. Ik denk dat politiek een kwestie van waarden is en dat wetenschap zich niet met waarden bezighoudt. Wetenschappers vertellen je niet wat je moet doen, maar ze vertellen je wel wat er gebeurt als je bepaalde dingen doet. En in die rol hebben wetenschappers alle recht om te zeggen wie ze zijn. Maar je kunt ook als burger je stem laten horen en zeggen: ‘Ik ben hiertegen, omdat het mijn gevoel van rechtvaardigheid schendt.’ Wetenschap bepaalt niet het beleid, maar ze vertelt je wel wat de gevolgen zijn van slecht beleid. En we moeten erover praten.

V. Bestaat er angst om op te vallen binnen de wetenschappelijke gemeenschap?
R. Heel erg bang. Ik ben al met pensioen en niemand kan mij meer afpakken. Ik heb de vrijheid om mezelf uit te drukken en te spreken als burger, niet als vertegenwoordiger van een instelling of bedrijf. Voor mensen van wie de baan op het spel staat, is het veel moeilijker. Voor universiteiten, die het risico lopen het slachtoffer te worden van aanvallen, is het nog moeilijker. En ook organisaties voor het behoud van het mariene milieu ontvangen bijvoorbeeld geld van de Amerikaanse overheid. Ik denk dat een aantal maatregelen van Trump door de rechter zullen worden verworpen, maar het blijft intimiderend om je baan, of als organisatie je missie, op het spel te zetten. Ik heb medelijden met de mensen die deze beslissingen moeten nemen. Ze zijn niet gemakkelijk.
V. Is er in deze context ruimte voor optimisme?
R. Mensen beseffen dat eenheid kracht maakt. We moeten bij elkaar komen om te praten over wat er gebeurt en wat de gevolgen zijn voor het welzijn, niet alleen van de mensen in de Verenigde Staten, maar van de hele wereld. Het is niet zo dat we opgesloten zitten in onze kamers zonder toestemming om te vertrekken. We kunnen op openbare plaatsen met onze vrienden en buren praten. En de jongeren zijn echt gemotiveerd. Ze houden er niet van als de toekomst vernietigd wordt. Ik kom uit de generatie die protesteerde tegen de Vietnamoorlog en lang heeft gevochten. En dat veranderde de wereld. We kunnen het weer veranderen.
V. Terugkijkend naar die tijd, aan het begin van je carrière, Hoe was de eerste keer dat je een koraalrif van dichtbij zag?
A. Het was de zomer van 1974, aan de noordkust van Jamaica. Jamaica en de rest van het Caribisch gebied hebben enorm geleden onder het verlies van koraal, maar destijds strekten de levende koraalriffen zich uit zover het oog reikte. De bodem was bedekt met spectaculaire koralen en het water was kristalhelder. Vanaf honderd meter afstand was het duidelijk te zien. Het was zo mooi en inspirerend dat het leek alsof ze er voor altijd zouden blijven. Op dat moment maakte ik mij geen zorgen dat er iets met hen zou gebeuren.

V. Wat is er sindsdien veranderd?
A. We zijn ongeveer 50% van al het koraal ter wereld kwijtgeraakt en riffen behoren tot de ecosystemen die het meest gevoelig zijn voor de invloed van de mens. In Jamaica was er bijvoorbeeld in 1980 een enorme orkaan die alle koraalriffen verwoestte. Koralen zouden zich moeten kunnen herstellen omdat ze net als planten zijn: ze breken, bouwen zichzelf weer op en groeien weer aan. Maar ze kwamen nooit meer terug. Het was een combinatie van de effecten van de orkaan, de visserij en het gebrek aan dieren die de algen konden eten. Eerst was de bodem bedekt met levend koraal, nu zat er alleen nog maar algen op. Dat verhaal heeft zich op veel andere plekken herhaald, en door de opwarming van de aarde zijn de risico's aanzienlijk toegenomen. Tegenwoordig komen er elke paar jaar, soms zelfs elk jaar, enorme hittegolven voor in de oceaan, die nog meer koraal doden.
V. Is klimaatverandering momenteel de grootste bedreiging voor de zeebodem?
A. Zeker. Niet alleen voor koraalriffen, maar ook voor ecosystemen in de oceaan over de hele wereld. Toen ik mijn carrière begon, waren de bedreigingen de uitbuiting van de visserij en, op sommige plaatsen, vervuiling. Vroeger dachten we dat klimaatverandering iets was waar we ons in de toekomst zorgen over zouden moeten maken. Maar klimaatverandering is nu.
V. Welke invloed heeft het op koraalriffen?
A. Koralen hebben in hun weefsels kleine plantencellen, zoöxanthellen genaamd, die erg gevoelig zijn voor temperatuur. Als de temperatuur één of twee graden boven het gemiddelde stijgt, wordt de relatie met het koraal verbroken, worden de koraalriffen verdreven en sterven ze af. Zoöxanthellen zorgen voor een groot deel van de kleur van koralen. Als ze afsterven, wordt dit ook wel 'bleken' genoemd. Wanneer ze het koraal verlaten, wordt het doorzichtig en wordt hun skelet zichtbaar. Het lijkt alsof alles wat onze botten bedekt doorschijnend wordt. Koralen kunnen een dergelijke verbleking overleven als het niet te lang duurt of te ernstig is. Anders sterven ze van de honger en als de hitte te intens is, is het alsof ze gekookt worden.

V. Een deel van uw werk richt zich op het begrijpen van dat proces en de zogenaamde onzichtbare biodiversiteit van koralen. Wat is het?
R. Binnen een koraalrif bevinden zich scheuren en spleten, en daarin bevindt zich alle biodiversiteit. Het is als een tropisch regenwoud, waar de echte diversiteit schuilt in de kleine insecten die er rondvliegen. In de koralen zitten krabben, garnalen, kleine slakken en wormen. We noemen het verborgen biodiversiteit, omdat het van een afstand niet te zien is en omdat niemand het heeft bestudeerd, zo klein is het nog niet. Veel van deze wezens hebben niet eens een wetenschappelijke naam. Met behulp van volgapparatuur, die we een jaar lang op de koralen plaatsen, hebben we tot wel 700 verschillende soorten kunnen vinden.
V. Wat heeft het bestuderen van het onzichtbare je geleerd?
R. Je beseft dat kleine dingen vaak sneller veranderen. Er gebeurt veel [op de planeet], maar het is voor onze ogen verborgen. Het is belangrijk om te begrijpen wat koraal gelukkig maakt en wat het ongelukkig maakt. Koralen zijn namelijk de organismen die de onderwaterstad creëren waarin de rest van het rif leeft. Tot nu toe hebben we de diversiteit aan koraalriffen en hun impact grotendeels genegeerd.
V. Een voorbeeld?
A. Er is een soort slak, de zogenaamde kegelslak, die zeer sterke neurotoxinen afscheidt om zijn prooi te doden. Deze gifstoffen zijn samen ook gevaarlijk voor mensen, maar afzonderlijk en in kleine doses kunnen sommige ervan pijnstillend werken . Het is alsof je Botox gebruikt om rimpels te verwijderen: in grote doses is Botox een dodelijk gif, maar in kleine doses is het medisch gezien heel nuttig.
EL PAÍS